Meer Bomen Nu redt kansarme zaailingen voor een tweede kans elders. Op oogstdagen worden deze boompjes en struikjes geoogst. Soms worden deze direct opgehaald door mensen die willen planten, maar vaak is dat logistiek niet mogelijk en gaan ze naar een Bomenhub.
Het seizoen loopt van 1 november tot 1 maart, met uitloop tot 15 maart indien de bomen niet allemaal op zijn. In deze periode staan de bomen in rust dus kun je ze veilig verplaatsen.
Bomenhubs vormen stap 2 in het Meer Bomen Nu stappenplan en vervullen dus een cruciale rol als de centrale plekken waar in de regio geoogste zaailingen tijdelijk worden opgeslagen en weer worden uitgedeeld. Fijn dus dat jij wilt helpen om een Bomenhub te realiseren!
In een Bomenhub komen bomen en struiken van verschillende oogstdagen bij elkaar. Daar worden ze tijdelijk opgeslagen, tot de bomen en struiken in een mix van soorten naar de plantlocaties gaan. Een mix is immers het beste voor de biodiversiteit. Bomenhubs zijn er in verschillende soorten en maten. Van stukje erf van een boer en geulen aan de rand van een natuurgebied tot levendige ruilplekken, plantasielen en achtertuinen.
Om een geschikte plek te kiezen zijn drie dingen van belang!
Op 10 vierkante meter kun je al honderden boompjes opslaan en op 100 vierkante meter kan dat oplopen tot wel tienduizenden bomen. De geulen die je graaft, moeten iets meer dan een spade breed zijn (circa 25/30 cm) en anderhalve spade diep (35/40 cm). Zo passen de meeste worteltypes erin.
Dat hangt af van de omvang van de hub. Vrijwilligers met een kleine hub in de achtertuin runnen deze zelf. Op een uitdeeldag worden de bomen die hier staan naar een grotere hub in de buurt gebracht. Idealiter runt een groep van vijf vrijwilligers een Bomenhub. Ervaring leert dat er dan altijd wel een paar mensen beschikbaar zijn. Mocht je extra vrijwilligers nodig hebben, dan kun je een oproep doen in de Bomenplanner. Ook kun je overwegen om samen te werken met een al bestaand plantenasiel, een groengroep van IVN of de landschappen óf een pluktuin waar vaak grond is én al mensen aan verbonden zijn.
Voor het beheer van een hub heb je de volgende materialen nodig:
Dit zijn grotendeels dezelfde spullen als de spullen die je nodig hebt om te oogsten, dus deze worden vaak gedeeld met de oogstroepen en alle oogstbegeleiders die zaailingen naar de Bomenhub komen brengen. De hub kun je tevens mooi aankleden met een vlag en/of bord. Neem contact op met je regiocoördinator om hier afspraken over te maken.
Uiteraard helpen wij je om alle vaardigheden voor een Bomenhub onder de knie te krijgen. Je doet dit samen met vrijwilligers en de organisatie. Ga eens langs bij een ervaren Bomenhub! Elke provincie heeft een regiocoördinator die je hierbij op weg kan helpen. Verder organiseren we meeloopdagen en leuke cursussen, dus houdt de agenda in de gaten!
Wanneer je je plek hebt uitgezocht, de geulen hebt gegraven en je clubje hebt verzameld kan het feest beginnen!
Je kunt bewust voor een hub in de stad kiezen: die zijn vaak kleiner, maar wel dichter bij planters in stedelijk gebied. Denk dan eens aan de lokale kinderboerderij, volkstuinvereniging, of neem contact op met de gemeente! Zij hebben wellicht tijdelijke braakliggende stukken grond. Of overleg met de gemeentelijke groenbeheerder voor een strookje land bij een park.
Je kunt ook bewust kiezen voor een hub buiten de stad – daar zul je meer ruimte hebben en goed kunnen uitdelen aan plantlocaties die groot spul willen hebben. Hier kan een boer handig zijn, zowel een agrarisch bedrijf of woonboerderij met nog een redelijk stuk grond. De Caring Farmers zijn mede-initiatiefnemers van het project, bekijk ook eens of er een van hen bij je in de buurt zit! Ook landgoederen kunnen openstaan voor dit project.
Als je in de Bomenplanner aangemerkt staat als Bomenhub, ben je opslag- en uitdeelplek voor boompjes. Als Bomenhub kun je één of meer evenementen aanmaken, waarvoor vrijwilligers en plantlocaties zich telkens kunnen inschrijven. Elke woensdagavond om 18:00 uur verstuurt de Bomenplanner automatisch een overzicht van alle evenementen naar de vrijwilligers en plantlocaties in jouw omgeving. Meer info in de Bomenplanner-handleiding.
Wanneer je een Bomenhub runt, staan vier activiteiten centraal: het aanvoeren van zaailingen, het inkuilen van zaailingen, het bijhouden waar zaailingen naartoe gaan, en het uitdelen van de zaailingen. Wij gaan er stapsgewijs doorheen.
De Bomenhub ontvangt de oogst of haalt deze op. Soms is de hub zelf ook de oogstlocatie.
Het is prettig om korte lijntjes te hebben met oogstbegeleiders en oogstgroepen bij jou in de buurt. De regiocoördinatoren kunnen je hierbij helpen. Vaak overlapt de kerngroep die de Bomenhub runt met de kerngroep die oogstdagen in de buurt organiseert. Zo is het makkelijk afstemmen wie er waar en wanneer de boompjes ophaalt om ze naar de Bomenhub te brengen.
Op een oogstdag worden de boompjes en struikjes meestal ter plekke gesorteerd, gebundeld en gelabeld. Check dit vooraf bij de oogstbegeleider. Soms kan het gebeuren dat dit niet is gelukt. Ben je bereid om zelf te bundelen en te sorteren en is dat af en toe nodig? Verderop lees je meer over bundelen en sorteren.
Wil je ook (helpen) oogsten? Kijk dan of je een oogstlocatie dicht bij je Bomenhub kunt vinden. Soms zijn deze locaties hetzelfde: bijvoorbeeld een Bomenhub op een landgoed waar ook geoogst wordt. Meerdere Bomenhubs bouwen een vaste vrijwilligersgroep op die tegelijk de oogstgroep vormt in die buurt. Ze leren van elkaar en verdelen de oogstdagen en hubtaken. Meer informatie lees je in de handleiding Oogstdagen.
Zaailingen zijn jonge boompjes en struiken die overdadig of ongewenst zijn op de plek waar ze nu staan. Ze staan bijvoorbeeld te dicht bij een wandelpad. Zaailingen zijn tussen de 50 en 150 centimeter groot. Met vrijwilligers scheppen we deze uit. Daarna worden ze direct opgehaald of naar een Bomenhub gebracht. En die Bomenhub ben jij!
Een klein aantal zaailingen past misschien wel in de fietstas, bakfiets of achterbak van de auto. Maar vaak, ook om je auto schoon te houden, worden deze vervoerd in een aanhanger. De bosjes bomen stapel je als dakpannen, en af en toe draai je de stamrichting om. Je begint met de wortels richting de auto-kant, en als die heuvel heel onevenredig wordt, stapel je met de wortels richting de tegenovergestelde kant. Op die manier passen de meeste bossen in de kar.
Het belangrijkste in het vervoeren van de zaailingen is het beschermen van de wortels. Hoe meer haarwortels (fijne worteltjes, zo dun als haartjes! Ze zien er vaak wit uit) hoe beter de boom het gaat doen. Op de wortels schuren of wrijven kan ervoor zorgen dat de (haar)wortels beschadigd raken. Voorzichtig aanduwen/trappen kan, maar wees echt voorzichtig. Bij twijfel, niet doen!
Bescherm de wortels tegen zon en wind om uitdroging te voorkomen. Dit kan met een zeil, doek, bladeren of met oude handdoeken en jute zakken die eventueel ook nog natgemaakt kunnen worden.
Om zaailingen goed te bewaren kun je ze tijdelijk in water leggen of inkuilen: dan bedek je de haarwortels met aarde.
Houd een oogje in het zeil voor sterke verkleuringen van de bast, of dorre toppen en blaadjes. Dit kan betekenen dat de zaailing niet meer zo gezond is. Deel deze dan niet uit. Lees hier meer over boomziekten op zaailingen.
Als de boompjes aankomen op de bomenhub is het fijn om een groepje van minimaal 3 mensen klaar te hebben staan om met de chauffeur de boompjes in te kuilen. Krijg je bomen binnen en zijn die nog niet gesorteerd, gebundeld en gelabeld, dan raden we aan om klaar te staan met vijf of meer vrijwilligers.
Planten en struiken kunnen maandenlang ingekuild blijven!
Het is het handigst om stekken en slieten met de onderkant in het water te leggen. Zo hoef je slieten en stekken niet in te kuilen. Slieten van wilgen en populieren zijn namelijk (minimaal) 2 meter lang. Dat kan soms moeilijk blijven staan en je kuilen of geulen moeten dan wel erg diep worden gegraven. Dit is zwaar. Stekken (circa 50 cm) gaat vaak beter.
Door de stekken en slieten met de onderkant in het water te zetten kunnen ze al beginnen met wortels aanmaken! Deze kunnen de gehele winter in het water blijven liggen, zonder dat ze gaan schimmelen. Met uitzondering van vriesweer: het is niet handig als er slieten en stekken in het water liggen wanneer het water kan bevriezen. Dan is de beste optie om ze toch in te kuilen.
Mocht je op een dag meer vrijwilligers nodig hebben, dan kun je een evenement aanmaken in de Bomenplanner. Dit evenement noem je ‘Algemene Werkzaamheden’. Iedere vrijwilliger in de Bomenplanner kan op dit evenement reageren en zich op die manier opgeven voor werkzaamheden als geulen graven, sorteren, bundelen en inkuilen. Aangemaakte evenementen worden iedere woensdag om 18.00 uur rondgestuurd in een straal van 25 kilometer rondom je locatie. Maak het evenement op tijd aan en schrijf er een pakkende tekst bij!
Je kunt een evenement ook buiten de bomenplanner delen. Bijvoorbeeld op LinkedIn, Facebook, Instagram, X/Twitter, WhatsApp of via een email. Op die manier kan iedereen buiten de bomenplanner ook deelnemen aan een evenement.
In de Bomenplanner kun je precies bijhouden hoeveel van welke soorten bomen er geoogst zijn.
Zodra je bomen en struiken binnenkrijgt om in te kuilen, registreer je deze in de Bomenplanner. Op die manier heb je een overzicht van de voorraad en zien ook plantlocaties wat er beschikbaar is.
Zowel de locatie van oorsprong als de bestemming kan een groep bomen invoeren. De oogstbegeleider, en daarmee vaak beheerder van de oogstlocatie in de Bomenplanner, kan ook de oogst invoegen met jouw hub als bestemming. Dit zie je vervolgens terug in je transactieoverzicht. Foutjes kun je dan eventueel nog rechtzetten. Je kunt dit doen op je computer in je dashboard, maar ook ter plekke in de Meer Bomen Nu app / samen met de oogstbegeleider bij het aanvoeren en inkuilen van de bomen.
Houd bij elke oogst en bij elk uitdeelmoment bij wat erin en wat eruit gaat. Zo blijft je voorraad het meest up-to-date! Als je het achteraf moet bijwerken is dat veel meer werk en gedoe.
Meer informatie over registreren vind je verderop bij punt 4 ‘Bomen uitdelen’. Kijk eventueel ook op de pagina met Bomenplanner hulp.
Het sorteren van de boompjes vraagt om soortenkennis, iets wat we uitgebreid behandelen op cursusdagen voor hubs en oogstbegeleiders. Kijk voor alle cursusdagen in de agenda van jouw regio. Ook hebben we een handige knoppenkaart ontwikkeld.
Bomensoorten leren kennen is ook goed voor het advies geven aan plantlocaties. Wil je meer weten over de bomen in je hub? Kijk dan eens naar de Bomenvinder. Met deze filtertool kun je kijken welke grondsoorten en functies welke bomen hebben.
Meer Bomen Nu hanteert de regel: we delen minimaal 90% inheems uit. Indien je een uitheems boompje hebt, mag deze alleen uitgedeeld worden aan een voedselbos of achtertuin. Daar staan immers al veel uitheemse boompjes en kunnen ze dus weinig kwaad. Let wel: is het een uitheems en invasief boompje, maak er dan een takkenril van. Een takkenril is een heg van zijlings gelegde takken; dood, de wortels zijn niet in de grond. Hierin kunnen kleine diertjes een thuis maken en hun toevlucht nemen. Sommige invasieve soorten zijn zo hardnekkig, dat je hun zaailingen het beste kunt versnipperen zodat ze niet toch stiekem gaan wortelen in een takkenril. Denk aan de amerikaanse vogelkers of japanse duizendknoop.
Organiseer een uitdeeldag en maak er een groen feestje van!
Wil je advies geven aan plantlocaties over de bomen die je uit gaat delen? Kijk dan eens naar de Bomenvinder: voor iedere boom kun je kijken welke grondsoorten en functies deze het beste hebben.
Thuis op de bank of in het bos, met onze app heb je altijd de laatste bomen info bij de hand!
Zorg dat als je uitheemse boompjes uitdeelt, deze een veilige plek krijgen: zoals bij achtertuinen of een voedselbos. Inheemse boompjes zijn het beste voor de biodiversiteit. Lees meer erover bij inheems versus uitheems!
Wanneer je een evenement aanmaakt in de bomenplanner op je Bomenhub locatie kun je bij ‘type event’ kiezen voor ‘Uitdeeldag’. Zowel vrijwilligers als mensen die bomen willen ophalen, zowel binnen als buiten de Bomenplanner, kunnen zich hierop inschrijven. Vrijwilligers algemeen, en mensen die bomen willen ophalen kiezen voor een tijdslot. Er worden automatisch tijdsloten aangemaakt van een half uur vanaf je begin tot eindtijd, die je zelf instelt. Je kiest ook hoeveel mensen je wilt dat er maximaal per tijdslot komen.
Uitdeeldagen zijn vaak een groot feest. Om deze dagen zo soepel mogelijk te laten verlopen, hebben we een aantal handige tips!
09.00-09.10 uur |
Aankomst vrijwilligers. Je neemt de dag door met de vrijwilligers die helpen uitdelen, legt bomen klaar en zet de route uit voor de ophalers. |
|---|---|
09.45-10.00 uur |
De vrijwilligers nemen hun positie in met taken. |
10.00-12.00 uur |
Op de Bomenplanner kun je ervoor kiezen je dag op te delen in tijdsloten van een half uur. Je kiest zelf een aantal ophalers. Als je de bomen van tevoren afstemt met locaties en klaarlegt, hoef je voor grote locaties niet per se meer tijd in te ruimen dan voor kleine. Dit hangt af van de voorbereiding. |
12.00-12.30 uur |
Pauze, koffie, lunch d.m.v. roulatie in taken van vrijwilligers of aanpassing van de taken, aanvankelijk van hoe het gaat. |
12.30-14.00 uur |
Volgende ronde aan tijdslots. Je kunt zelf kiezen hoelang het duurt, dus dit kan ook het einde zijn. |
14.00-14.30 uur |
Afronding, opruimen wat toch niet is opgehaald. Je kunt er ook voor kiezen om locaties die te laat zijn/niet zijn gekomen, na te bellen. Eventueel kun je je voorraad natellen om te checken of deze overeenkomt met wat er volgens de app is weggegaan. |
Om zoveel mogelijk bomen een nieuw plekje te geven, is het zaak om tamtam te maken en mensen uit te nodigen voor je uitdeeldag of -dagdeel! Dat kan met social media, groeps-apps en de Bomenplanner. Ook de lokale media kunnen helpen om je evenement tot een succes te maken.
Alles begint in de Bomenplanner… Maak je evenement aan in de Bomenplanner en alle deelnemers in een straal van 25 km om je locatie krijgen daarvan automatisch bericht op de eerstvolgende woensdagavond om 18:00 uur. Meer informatie op de pagina met Bomenplanner hulp.
Van elk evenement dat je aanmaakt krijg je een publieke link. Die kun je delen via je sociale media kanalen en groepsapps. We hebben daarnaast verschillende ontwerpen voor je gemaakt die je gemakkelijk zelf kunt aanpassen en gebruiken.
Overweeg ook om een eigen social media-account voor je Bomenhub te maken. Als vrijwilligers je verhaal kunnen volgen, creëer je meer betrokkenheid. Sommige Bomenhubs zijn zo ontstaan en gegroeid: ze zijn ook plantenasiel, en moestuin, een groene plek waar de buurt bijeenkomt.
Check het Instagram-account van Bomenhub Maarssen, al sinds 2020 een van de grootste hubs in Utrecht! Bij het Milieu Educatief Centrum Maarssen zit plantenasiel Plant voor Plant: daar runnen trekkers Margot en Henri met hun vrijwilligers 2 hubs voor de wijk en bredere omgeving; elk groen stekje krijgt daar een nieuw plekje!
Of bekijk de Facebook-pagina van Burgerboerderij Oosterwold in Almere. Zij zijn een boerderij, waarvan meerdere burgers de (mede)eigenaar zijn; voor een gezond voedselsysteem met korte ketens. Bij gezonde ecosystemen hoort natuur-inclusief werken, en dus meer bomen en struiken! Zij, en vele andere Caring Farmers, natuurinclusieve boeren, werken mee aan Meer Bomen Nu; als Bomenhub of plantlocatie.
Maak een leuke flyer of vraag je eigen Bomenhub-bord aan met de Canva-ontwerpen in de link, en kleed je hub leuk aan!
Vergeet niet om aanstekelijke foto’s te maken van je oogst, je oogstdag, en je uitdeeldag! Er zijn tal van leuke filmpjes die je kunt maken. Als ze voor sociale media zijn, maak ze dan niet langer dan 1 minuut. Heb je iets ludieks om te laten zien en wil je wat delen? Er zijn tal van leuke programma’s online waarmee je een leuk filmpje in elkaar zet, maar wij willen je ook graag op weg helpen. Mail [email protected] met je materiaal!
Bekijk de leuke reel van de eerste bomen-drivethrough op de Binckhorst in Den Haag! Een bomenhub op een stuk braakliggend terrein van de gemeente, in beheer van de lokale bewonersgroep om er een groene ontmoetingsplek van te maken.
We hebben een standaard persbericht gemaakt dat je met je eigen tijd, datum en gegevens kunt invullen. Dat kun je naar de lokale krant, radio en televisie sturen. Vaak hebben lokale media een agenda waar ze je oogst- en uitdeeldag in kunnen opnemen. Deze staan bij de communicatie toolkit!
Voor grotere regionale of voor landelijke uitdeeldagen verstuurt het landelijke team persberichten naar de media, dat hoeft dus niet dubbel.
